بررسی مقاومت به جوانه‌زنی بذر قبل از برداشت در ارقام برنج Oryza sativa L.

به‌منظور ارزیابی و شناسایی ارقام مقاوم به جوانه‌زنی قبل از برداشت، 20 رقم برنج شامل 16 رقم بومی و چهار رقم اصلاح شده در آزمایشی به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در بهار سال 1393 در مزرعه شخصی واقع در روستای لله‌وجه‌سر در بخش بندرکیاشهر استان گیلان کشت شدند. صفات تاریخ خوشه‌دهی، تاریخ گلدهی و مرحله رشدی زادکس 92 در مزرعه یادداشت‌برداری شد. خوشه‌ها در مرحله زادکس 92 برداشت و رطوبت بذر بلافاصله پس از برداشت اندازه‌گیری شد. ارزیابی جوانه‌زنی روی خوشه توسط دو روش غربال شامل نمره جوانه‌زنی (Sprouting Score) و شاخص جوانه‌زنی (Sprouting Index) تحت شرایط آزمایشگاهی انجام شد. سپس صفات مرتبط با آن از قبیل خواب بذر، طول دوره پس‌رسی و فعالیت آنزیم آلفا‌آمیلاز و میزان پروتئین جنین در شرایط آزمایشگاهی مورد مطالعه قرار گرفت. در هر دو روش ارقام با سطوح بالای خواب بذر نسبت به جوانه‌زنی روی خوشه مقاومت بالایی نشان دادند. کلیه ارقام مورد بررسی از نظر تمامی خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی دانه برنج دارای اختلاف معنی‌دار بودند. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که همبستگی مثبت و معنی‌داری بین نمره جوانه‌زنی و شاخص جوانه‌زنی با فعالیت آنزیم آلفاآمیلاز و همبستگی منفی و معنی‌داری بین این دو صفت با شاخص خواب بذر (شدت خواب) و ضریب رگرسیون دوره پس‌رسی (دوام خواب) وجود دارد. هم‌چنین اختلاف معنی‌داری بین میزان پروتئین جنین بذر رقم دارای خواب و بدون خواب در مراحل اولیه جذب آب و تحت تیمار‌های حرارتی مشاهده شد.‌ براساس تجزیه کلاستر ارقام در سه گروه قرار گرفتند.